Czy wiesz jak fajerwerki zostały wynalezione?
Legenda głosi, że pewien chiński kucharz przypadkowo wsypał saletrę potasową do ognia, co dało niezwykły płomień. Saletra potasowa, składnik m. in. prochu strzelniczego, była używano czasami jako przyprawa do potraw. Inne składniki prochu strzelniczego i fajerwerków takie jak węgiel drzewny i siarka, także były bardzo często używane w tamtych czasach w kuchni. Mieszanina tych składników, nie dość że paliła się bardzo ładnym płomieniem, to jeszcze eksplodowała, jeśli została zamknięta w bambusowej tubie. To przypadkowe odkrycie prochu, miało miejsce około 2000 lat temu. Nieco później tworzono wybuchające petardy (firecrackers) – tworzył je za dynastii Song (960-1279) chiński mnich imieniem Li Tian, żyjący niedaleko miasta Liu Yang w Prowincji Hunan. Za ówczesne petardy służyły pędy bambusa wypełnione prochem strzelniczym. Używano ich podczas świętowania Nowego Roku, by przestraszyć złe duchy. W tamtych czasach, przy produkcji fajerwerków nie skupiano się, tak jak współcześnie, na ich jasności i kolorze. Ważny był wtedy głośny wybuch (znany jako „gung pow” albo „bian pao”) pożądany w fajerwerkach religijnych, gdyż odstraszał właśnie złe duchy. Od XV wieku naszej ery fajerwerki stanowiły tradycyjną część także innych chińskich uroczystości takich jak wesela czy świętowanie sukcesów militarnych. Ta chińska geneza fajerwerków jest znana dość dobrze, istnieją jednak poglądy, że zostały one tak naprawdę wynalezione w Indiach lub w krajach arabskich.
Od petard do rakiet.
Oprócz używania prochu strzelniczego w wybuchających petardach, Chińczycy używali efektu jego spalania do uzyskiwania odrzutu. Ręcznie wyciosane, drewniane rakiety, mające kształt smoków zostały wykorzystane przez Chińczyków do odparcia Mongolskiej inwazji w 1279 roku. Mongolscy najeźdźcy zabrali ze sobą do domu wiedzę o prochu strzelniczym, fajerwerkach i rakietach. Arabowie w VII wieku nazywali rakiety „chińskimi strzałami”. Uznaje się, że to słynny podróżnik Marco Polo sprowadził proch strzelniczy z Chin do Europy w XIII wieku. Również krzyżowcy przynieśli ze sobą wiedzę o prochu strzelniczym, którą nabyli w czasie krucjat w krajach arabskich.
Fajerwerki w Europie
Po tym, jak Marco Polo sprowadził w 1292 roku petardy do Europy, Włosi zafascynowali się tym nowym wynalazkiem. W epoce renesansu (XV wiek) Włosi zaczęli przemieniać fajerwerki w prawdziwą sztuką, przewyższając w tym nawet Chińczyków. Renesans stanowił okres artystycznej twórczości i ekspresji. Wtedy też powstało wiele nowych rodzajów fajerwerków. Rakiety, używane przez Chińczyków w celach wojennych, zostały przemienione w znane współcześnie rakietki, eksplodujące w złotych i srebrnych wybuchach na niebie. Jednak najbardziej spektakularne efekty wizualne uzyskiwano wciąż na poziomie ziemi. Włosi odkryli jak tworzyć fontanny świetlne. Rakiety były przymocowywane do drewnianych kół i kręciły się w raz z nimi, tworząc świetlne młynki. Rzeźbiarze tworzyli miniaturowe modele zamków i pałaców, które były zdobione świetlnymi fontannami, kołami i flarami. Od tego czasu fajerwerki stały się w Europie pożądane podczas świąt religijnych, ślubów czy uroczystości koronacyjnych.
Poza prochem strzelniczym
Wiele fajerwerków jest obecnie nadal produkowanych bardzo podobnie jak było to robione setki lat temu. Jednakże pewne zmiany okazały się nieuniknione. Współczesne fajerwerki mogą wybuchać pięknymi, skomplikowanymi kolorami takimi jak kolor łososiowy, różowy czy kolor wody. Jednak nie zawsze tak było. Przez niemal tysiąc lat jedynymi kolorami fajerwerków były pomarańcz wybuchającego prochu strzelniczego i biel sproszkowanych metali. Dopiero w XIX wieku, w południowych Włoszech, rozwój nauki pozwolił na uzyskanie pięknych błękitów, zieleni czy czerwieni.
W 2004 roku Disneyland w Kalifornii zaczął wystrzeliwać fajerwerki, używając skompresowanego powietrza zamiast prochu strzelniczego. Do spowodowania wybuchu wykorzystano elektroniczne zapalniki. Był to pierwszy raz, gdy tego typu system startowy został użyty na szeroką skalę. Umożliwił on zwiększenie dokładności w czasie odpalania fajerwerków (od tej pory wybuchy mogły być dokładnie synchronizowane z muzyką) oraz doprowadził do zmniejszenia ilości dymu i oparów podczas dużych pokazów pirotechnicznych.
Tekst stanowi kompilację informacji zawartych na stronach:
Leave your comment